سن بلوغ دختر و پسر را بدانید

در همایش طب سنتی که در 10 اسفند ماه 1396 برگزار شد، دکتر شیرین مهدوی، محقق برتر و درمانگر طب ایرانی و فیتوتراپی (گیاه درمانی) و همچنین مدرس گیاهان دارویی پژوهشکده گیاهان دارویی جهاد دانشگاهی، در رابطه با سن بلوغ نوجوانان صحبت کردند. ایشان به علت های بلوغ زودرس و پیامدهای آن نیز اشاره کردند که در ادامه به آن می پردازیم.

اگر می خواهید بیشتر بدانید : خطرات بلوغ زودرس برای پسرها

اگر می خواهید بیشتر بدانید : تغییرات روانی در دوران بلوغ

اگر می خواهید بیشتر بدانید : نقش‌مادران در کاهش‌عوارض بلوغ دختران

بلوغ یک دوره طبیعی است که فرد را آماده می کند از دوران کودکی وارد دوران بزرگسالی شود و صفات ثانویه جنسی در فرد به وجود می آید و فرد آماده باروری می شود.

در این دوره یک سری فعل و انفعالات در سیستم عصبی مرکزی اتفاق می افتد و در نتیجه این فعل و انفعالات هورمون های جنسی در بدن فرد تولید می شود و در نتیجه یک کودک به یک فرد بالغ تبدیل می شود.

سوال مهمی که مطرح است این است که سن بلوغ چه سنی است. در واقع سن خاصی برای بلوغ نمی توان تعریف کرد و این سن بسته به اقلیم و شرایط آب و هوایی متفاوت است.

در کشور ما با توجه به اقلیم و آب و هوای منطقه ای انتظار می رود دختران مان در سنین 10 تا 13 سال و پسران مان 11 تا 14 یا حداکثر 15 سال به بلوغ برسند. در کشورهایی که آفتاب می تابد و گرم است سن بلوغ کمتر است و در کشورهایی که تابش آفتاب کم است و آب و هوا سرد است سن بلوغ بیشتر می شود.

اما مسئله ای که امروز به شکل معضل در آمده بلوغ زودرس کودکان است که در کشور ما نیز خیلی زیاد شده است. بلوغ زودرس در بین کودکانمان به ویژه دخترانمان مشاهده می شود. در بین دختران رسیدن به بلوغ در کمتر از 7 یا 8 سال و در پسران رسیدن به بلوغ در کمتر از 10 سال بلوغ زودرس گفته می شود. در ادامه به مهم ترین علل بلوغ زودرس و پیامدهای آن در کشور می پردازیم.

1. بلوغ زودرس بر اثر افزایش وزن و چاقی

مهم ترین عاملی که باعث بروز بلوغ زودرس می شود اضافه وزن و چاقی است، به ویژه در بین خانم ها. اما چرا اضافه وزن باعث بلوغ زودرس می شود.
علت این مسئله این است که در بدن دخترهایی که چاق هستند هورمون استروژن بیشتر تولید می شود و این هورمون ها روی تخمدان ها و رحم تاثیر گذاشته و روند بلوغ را به جلو می اندازند. در پسرها این مسئله برعکس است. در پسرها چاقی و اضافه وزن باعث تاخیر در بلوغ می شود. کلا این مسئله مطح است که لاغری بیش از حد و کمبود وزن باعث تاخیر در بلوغ می شود. بنابراین کنترل وزن کودکان و نوجوانان مسئله خیلی مهمی است.

2. بلوغ زودرس و ژنتیک

در اکثر موارد بلوغ زودرس ژنتیکی است. در دختران اگر مادر یا مادربزرگ بلوغ زودرس داشته اند دختر نیز در معرض رسیدن به بلوغ زودرس خواهد بود. این بلوغ زودرس خیلی نگران کننده نیست.

3. بلوغ زودرس و بیماری

گاهی بلوغ زودرس در نتیجه وجود یک مشکل جدی بروز می کند که البته نگران کننده است. به عنوان مثال تومور مغزی یا عفونت مغزی عوامل خطرناکی هستند که باعث بلوغ زودرس می شوند. یا ممکن است در ناحیه سیستم عصبی اتفاقی رخ داده باشد که باعث شود هورمون های جنسی زودتر از موعد یا بیشتر از حد عادی ترشح شوند. این شریط نیاز به بررسی ها و اقدامات سریع پزشکی دارد.

بلوغ زودرس در پسرها خیلی جدی تر و نگران کننده تر است و حتما باید از لحاظ جسمی و بیماری های مختلف مورد بررسی قرار بگیرند.

چرا بلوغ زودرس خطرناک است؟

بلوغ زودرس در کودکان و نوجوانان باعث بروز مشکلات متعدد عصبی و روانی می شود. در شرایط بلوغ زودرس کودک از لحاظ فیزیکی شبیه به یک آدم بزرگسال می شود در حالیکه از لحاظ فکری هنوز بچه است و این مسئله باعث می شود کودک در بین همسن و سالان خود احساس تفاوت کند.

این تفاوت باعث بروز مشکلات عصبی و روحی در فرد شده و فرد را منزوی می کند، در روابط اجتماعی دچار مشکل می شوند و در بعضی کودکان اضطراب و افسردگی بروز می کند و برخی دیگر دچار پرخاشگری می شوند. این کودکان ممکن است نتوانند با پدر و مادر خود نیز رابطه خوبی برقرار کنند. تمام این عوامل اعتماد به نفس کودک را تحت تاثیر قرار می دهد.به علاوه دخترانی که دچار بلوغ زودرس هستند بیش از دیگران در معرض سو استفاده های جنسی قرار می گیرند و با توجه به سن کم توانایی و تجربه دفاع از خود را ندارند.

دومین پیامد بلوغ زودرس نیز تاثیر آن در رشد است. در دوران بلوغ اپی فیزهای Epiphysis رشد بسته می شوند و در نتیجه فرد در سن اتمام بلوغ نسبت به هم سن و سال های خود قد کوتاه تر است. دختر یا پسری که دچار بلوغ زودرس شده در ابتدا رشد بیشتری نسبت به همسن و سالان خود دارد، اما بعد از آن رشد وی خیلی زودتر از موعد متوقف می شود.

*اپی فیز Epiphysis : قسمت گرد استخوان‌های بلند را سر استخوان یا اپی‌فیز می‌گویند.

پیامد دیگر بلوغ زودرس به دلیل هورمون هایی است که در بدن تولید می شود. کودکانی که دچار بلوغ زودرس می شوند، معمولا دچار تداخلات و مشکلات هورمونی هستند. در دختران بی نظمی در قاعدگی یا کیستیک شدن تخمدان ها از پیامدهای بلوغ زودرس هستند. با توجه به پیامدهای بیان شده لازم و ضروری است که از بلوغ زودرس پیشگیری کرد.