بخش‌های دستگاه تناسلی زنان

به گزارش سایت طبتاج  دستگاه تناسلی زن از دو بخش خارجی و داخلی تشکیل شده‌است که ساختارهای داخلی دستگاه تناسلی زنانه (تخمدانها، لوله رحم، رحم و مهبل) در یک سوم پایینی شکم قرار دارند.بخش خارجی فرج نام دارد و شامل کلیتوریس، لب‌های داخلی و لب‌های خارجی و مدخل مهبل  و میزراه (مجرای دفع ادرار) است.

عکس تناسلی زن

دستگاه تناسلی زنان بخش خارجی

لبه بزرگ واژن

لبه بزرگ واژن یک جفت چروک های ضخیم پوست و بافت چربی است که در پایین تر از شرمگاهی وجود دارد. شکاف بین چین ها شکاف پودندال نامیده می شود. موهای تناسلی بر روی سطوح جانبی لبه بزرگ واژن در هنگام بلوغ رشد می کنند، در حالی که سطوح داخلی بی مو هستند. رباط حلقوی رحم از طریق کانال کشاله ران وارد می شود و تا لبه بزرگ واژن ادامه می یاد، جایی که الیاف عصبی گسترش یافته و با بافت استخوان شرمگاهی مخلوط می شوند. لبه بزرگ در جبهه جلو ضخیم تر است. 

لبه کوچک واژن

- لبه کوچک واژن بسیار نازک تر و کاملا بدون مو است. انتهای جلو آنها لایه های بالا و پایین را تشکیل می دهند. لایه های بالایی نسبت به کلیتوریس بالاتر است و پوست ختنه گاه را ایجاد می کند. لایه پایین تر از کلیتوریس عبور می کند و فریتین کلیتوریس را تشکیل می دهد. 

- لب های کوچک دستگاه تناسلی زنان در هدایت صحیح ادرار نقش دارند. این دو لبه از بالا و پایین به هم متصل هستند.در میان لب ‌های فرج فضایی بوجود می‌آید که خروجی پیشابراه (مسیری که ادرار را از مثانه به خارج بدن می‌رساند- محل ادرار کردن) در قسمت بالایی آن است و در پایین آن خروجی واژن (مهبل) قرار دارد. در دخترانی که هنوز رابطة جنسی نداشته‌اند اکثر قسمت‌های خروجی واژن با لایه ای نازک به نام پردة بکارت پوشیده شده است.

کلیتوریس

کلیتوریس مشابه ساختار آلت تناسلی است اما دارای یورتا نیست و نقش ادراری ندارد. این قسمت به عصب فعال از طریق عصب cavernosal  ختم می شود و به تحریک جنسی بسیار حساس است. همچنین بر خلاف آلت تناسلی، کلیتوریس تقریبا کاملا داخلی است و اسپونژیوم کروی ندارد و یا مجرای ادرار را تشکیل نمی دهد.

کلیتوریس دارای بافت لطیفی  در بافت فیبرهای متراکم است. هر corpus  (بدن) به صورت داخلی عبور می کند و به وسیله یک کاسه به ریموس ایچیووبوبی متصل می شود. رباط معلق و دو عضله کوچک (ایسکووکارنوسی) به همان اندازه که آلت تناسلی است، به کورا متصل می شود. سر کلیتوریس یک تورم کوچکی است که از پوست ختنه گاه ظاهر می شود. در اینجا شریانها شامل رگ های خلفی و خلطی هستند که از پودندال ایلو هیپوگاستریک می آیند.

دهلیز

لبه کوچک واژن یک ناحیه به نام سالن دهلیز شامل می شود که حاوی سوراخ های ادراری و واژن همراه با دهانه های غدد دهلیزی است. پوست ختنه گاه در حاشیه قدامی دهلیز قرار دارد.

پرده بکارت ( هایمن)

پرده بکارت  ساختاری است که در طول باز شدن واژن گسترش می یابد. این پرده دارای یک یا چند دهانه برای تخلیه مایعات قاعدگی است و معمولا برای رابطه جنسی پاره می شود. 

- پرده بکارت به صورت یک ورقه نازک (به ضخامت ۱ یا ۲ میلی متر) درست در پشت لب های کوچک فرج قرار دارد و دهانه مهبل را می پوشاند. در پرده بکارت منافذی برای خروج خون قاعدگی وجود دارد. منفذ پرده بکارت در افراد مختلف، اندازه و شکل متفاوتی دارد و از خصوصیات و ویژگی های آن برای تشخیص باکره بودن یا نبودن شخص استفاده می گردد. در اکثر موارد با اولین ورود آلت مردانه به داخل واژن این پرده پاره می‌شود و برای همیشه از خروجی واژن کنار می‌رود.

دستگاه تناسلی زن

دستگاه تناسلی زنان بخش داخلی

واژن

- واژن یک لوله عضلانی و توخالی است که از باز شدن واژن تا دهانه رحم گسترش می یابد. این لوله بین مثانه و رکتوم واقع شده است. این لوله در حدود سه تا پنج اینچ در یک زن بالغ طول دارد. دیوار عضله اجازه می دهد تا واژن گسترش یابد یا منقبض شود. دیواره های عضلانی با غشاهای مخاطی محافظت می شوند و مرطوب نگه داشته می شوند. ورق نازک بافت با یک یا چند سوراخ در پرده بکارت نامیده می شود که بخشی از دهانه واژن را پوشش می دهد. واژن در طول رابطه جنسی از آلت تناسلی اسپرم دریافت می کند. اسپرمی که در شرایط اسیدی مهبل زنده می ماند تا لوله های فالوپی که در آن لقاح اتفاق می افتد حرکت می کند.

- واژن از سه لایه تشکیل شده است، یک لایه مخاطی درونی، یک لایه میانی مرکزی و یک لایه فیبری بیرونی. لایه داخلی از rugae واژن ساخته شده است که کش می آید و اجازه می دهد نفوذ رخ دهد. همچنین به تحریک آلت تناسلی کمک می کند. میکروسکوپی رگ واژینال دارای غددی است که یک مخاط اسیدی (pH حدود 4.0) را که باعث رشد باکتریایی می شود، ترشح می کند. لایه بیرونی عضلانی در زایمان جنین و جفت اهمیت ویژه ای دارد.

اهداف واژن

در طول مقاربت جنسی، الت تناسلی مرد و مایع منی را دریافت می کند.

راهی برای زایمان.

مسیر خروج خون ناشی قاعدگی از رحم.

به کنترل زایمان کمک می کند از طریق دیافراگم، FemCap، حلقه Nuva یا کاندوم

دهانه رحم

- دهانه رحم قسمت پایین تر و باریک رحم است که به انتهای بالای واژن متصل می شود. جایی که آنها باهم ترکیب می شوند و منحنی 90 درجه ایجاد می کنند. دهانه رحم استوانه ای یا مخروطی شکل است و از طریق دیواره واژن فوقانی قدام جلو می رود. تقریبا نصف طول آن با تجهیزات پزشکی مناسب قابل مشاهده است. باقی مانده در بالای واژن قرار دارد. 

- در طول قاعدگی، دهانه رحم باز می شود تا به ریزش اندومتری کمک کند. این کشش بخشی از درد و گرفتگی دوران پریودی است. شواهد نشان می دهد در برخی از زنان پس از اولین زایمان واژینال، انقباض دهانه رحم و گرفتگی آن در طی پریودی کاهش می یابد زیرا در اثر گشاد شدن دهانه رحم درد کاهش می یابد.

- گذرگاه بین روزنه خارجی و حفره رحم به عنوان کانال آندوسکوئیک نامیده می شود. طول و عرض آن به طور کلی با دهانه رحم متفاوت است. کانال آندوسکوئیک در زنان بارور هفت تا هشت میلیمتر می باشد. کانال آندوسکوئیک به داخ روزنه داخلی  ختم می شود که ورودی دهانه رحم داخل حفره رحم است.

- در طول زایمان، انقباض رحم، دهانه رحم را تا قطر 10 سانتیمتر گشاد می کند تا جنین بتواند از آن عبور کند. در طول ارگاسم، دهانه رحم و روزنه خارجی گسترش می یابد.

دستگاه تناسلی زنانه عکس

رحم

- رحم به صورت گلابی برعکس است و دارای پوشش ضخیم و دیواره عضلانی است. رحم در نزدیکی کف حفره ی لگن واقع شده است و یک حفره توخالی برای رساندن بلاستوسیت یا تخم  لقاح برای کاشت و رشد می باشد. پوشش داخلی رحم برای کاشت تخمک بارور تشکیل می شود و در هنگام پریودی فرو می ریزد.

- رحم شامل برخی از قوی ترین عضلات در بدن زن است. این عضلات قادر به گسترش هستند و می توانند یک جنین در حال رشد را حفظ کنند و در حین زایمان به خروج جنین کمک می کنید. این ماهیچه ها در طول ارگاسم به صورت موجی منظم منقبض می شوند. تصور می شود این امر به اسپرم کمک می کند تا به لوله های فالوپی هدایت شود تا لقاح اتفاق بیفتد.

• اجزاء دستگاه تناسلی زنانه
• آشنایی با دستگاه تناسلی زنان

- رحم تنها حدود سه اینچ طول و دو اینچ عرض دارد، اما در دوران بارداری به سرعت و به طور چشمگیری تغییر می کند. لبه بالایی رحم فوندوس نامیده می شود و برای بسیاری از پزشکان نشانه پیشرفت بارداری است. حفره رحم به فوندوس رحم و بدن رحم اشاره دارد.

- رباط هایی برای حمایت از رحم وجود دارد که از بدنه رحم به دیواره لگن و دیواره شکمی متصل می شوند. در طول بارداری رباط ها به علت رشد رحم پایین می افتند، اما پس از زایمان به حالت قبل باز می گردند. در برخی موارد بعد از یائسگی ( دوران یائسگی زنان چیست؟) ممکن است رباط ها الاستیسیته خود را از دست بدهند و افتادگی رحم رخ دهد. این اتفاق را می توان با جراحی برطرف کرد.

- برخی از مشکلات رحم شامل فیبروم رحمی ( فیبروم یا میوم رحم چیست+درمان) ، درد لگن (از جمله آندومتریوز، آدنومیائوز)، آرام سازی لگن (یا افتادگی)، خونریزی قاعدگی سنگین یا غیرطبیعی و سرطان است. در این شرایط فقط جراحی توصیه می شود. این عمل هیسترکتومی نامیده می شود. هیسترکتومی حذف رحم است و ممکن است شامل حذف یک یا هر دو تخمدان باشد. این عمل غیر قابل برگشت است. پس از هیسترکتومی، بسیاری از زنان به دلیل کمبود تخمدانها و تولید هورمون ها نیاز به جلسات هورمون درمانی خواهند داشت.

لوله های فالوپ

- در گوشه بالای رحم، لوله های فالوپی قرار دارند. دو لوله فالوپی وجود دارد که لوله های رحمی و یا مجرای عبور تخم نامیده می شود. هر لوله فالوپی به کنار رحم و تخمدان متصل می شود. این لوله ها بین رباط هایی که از رحم پشتیبانی می کنند قرار گرفته اند. لوله های فالوپ حدود چهار اینچ طول دارند و به اندازه ی یک قطعه اسپاگتی هستند. در داخل هر لوله یک کانال کوچک است که از یک سوزن نازک تر است. در انتهای دیگر هر لوله فالوپی یک ناحیه لبه دار است که به نظر می رسد مانند یک قیف باشد. تخمدانها به طور متناوب تخمک آزاد می کنند. هنگامی که یک تخمدان تخمک گذاری می کند یا یک تخمک را آزاد می کند، آن را به لومن لوله فالوپی می رساند.

- هنگامی که تخمک در لوله فالوپی قرار دارد، موهای کوچک پوشش لوله کمک می کنند تا آن را به طرف رحم سوق دهند. تخمک یا  سلول های تخمک چهار تا پنج روز طول می کشد تا از لوله فالوپی عبور کنند. اگر اسپرم کافی در طول رابطه جنسی به صورت انزالی در لوله فالوپی وجود داشته باشد، باروری رخ می دهد. پس از بارور شدن، زیگوت یا تخمک های بارور شده به رحم سوق داده می شوند و در دیواره رحم رشد می کنند.

- اگر زیگوت به سمت رحم حرکت نکند و در لوله فالوپی کاشته شود، بارداری خارج از رحم یا لوله ای نامیده می شود. اگر این اتفاق بیفتد، لازم است بارداری برای جلوگیری از آسیب دائمی به لوله فالوپ، خونریزی احتمالی و مرگ احتمالی مادر متوقف شود.

عکس دستگاه تناسلی زنان

تخمدان ها:

تخمدانها دو غده به اندازه دو بادام بزرگند که حدود چهار سانتیمتر بلندی و دو و نیم سانتیمتر پهنا دارند. این غدد از دو طرف توسط رباطی نازک به رحم متصل میباشند. و رباطی دیگر این غدد را به لوله های فالوپ متصل میکند.در عکس زیر ، جسم بادامی شکل و سفید رنگ ، تخمدان است.

فعالیت تخمدانها در دوره ی خاصی از زندگی است : دوران باروری (که معمولا از ۱۴ تا ۴۵ سالگی می باشد)

شروع این دوران بلوغ و پایان ان یائسگی است. تخمکها در یک نوع مجتمع سلولی محصور هستند که پس از طی یک دوره ای در اثر هورمونهایی که از غده هیپوفیز ترشح میشوند به رشد خود میرسند. نام این مجتمع ها ”فولیکول“ است که یک بار در هر ۲۸ روز بالغ و باز شده یک تخمک رها می کند.

موجودات زنده همگی قابلیت تولید مثل دارند و همین موضوع عامل بقای نسل آنهاست. دستگاه تناسلی به همین منظور در بدن موجودات زنده تعبیه شده است. دستگاه تناسلی تنها دستگاهی از بدن است که برای زندگی خود فرد حیاتی نیست امّا برای بقای نسل لازم است.

اسپرم توسط دستگاه تناسلی مردانه و تخمک توسط دستگاه تناسلی زنانه تولید می‌شوند. اسپرم در حین فعالیت جنسی در اثر انزال از طریق آلت مردانه وارد دستگاه تناسلی زنانه می‌شود. اسپرم در داخل واژن(یکی از اجزای دستگاه تناسلی زنان) شنا کرده و وارد رحم می‌شود و خود را به لوله‌های فالوپ یا لوله‌های رحمی می‌رساند. تخمک نیز از تخمدان زن آزاد می‌شود و وارد لوله های  رحمی (فالوپ) می شود. اسپرم و تخمک در این محل با یکدیگر برخورد می کنند.

اسپرم وارد تخمک می شود و آنرا بارور می کند و لقاح حاصل می شود که نتیجه  آن تشکیل سلول تخم است که می‌تواند به یک نوزاد تبدیل شود. بنابراین همکاری مرد و زن برای تشکیل تخم و در نتیجه حامله شدن زن لازم است. زن با وجود اینکه سلول تخم را تا بزرگ شدن و تبدیل شدن به یک نوزاد کامل در درون رحم نگه می‌دارد ولی همانطور که گفته شد برای باردار شدن نیازمند اسپرم مردانه است.

تصویر تناسل زن

کارکرد اجزای دستگاه تناسلی زنان

تمامی اجزاء دستگاه تناسلی زنان در درون بدن آنها و در محوطه لگن قرار دارد. دستگاه تناسلی زنان از دو بخش عمده داخلی و خارجی تشکیل شده است کهبالاتر به معرفی آن پرداختیم.

دستگاه تناسلی خارجی زنان شامل فرج (ولو)، مهبل (واژن) و پرده بکارت (هایمن) است. فرج قسمت کاملا خارجی دستگاه تناسلی زنان است که از بیرون بدن قابل رؤیت است و به صورت یک ناحیه لوزی شکل در بین دو پا و در پایین شرمگاهی (محل رویش موهای زهار) قرار گرفته است. فرج از بیرون توسط لب های بزرگ و کوچک فرج پوشیده شده است.

این لب ها هر یک به صورت دو چین نیمه مدور هلالی شکل در دو طرف فرج بوده و در حالت عادی روی هم خوابیده و دهانه فرج را می بندند.لب‌های بزرگ فرج از دو لایة‌ پوستی تشکیل شده اند. در زیر لب های بزرگ، لب های کوچک قرار دارند که از دو لایه مخاطی تشکیل شده اند.

لب های کوچک دستگاه تناسلی زنان در هدایت صحیح ادرار نقش دارند. این دو لبه از بالا و پایین به هم متصل هستند.در محل اتصال این دو لایه در بالا عضو کوچک حساسی به نام کلیتوریس وجود دارد که در اثر تحریک و دستکاری، سفت و کمی بزرگ می‌شود و در احساس لذت جنسی نقش دارد. در میان لب ‌های فرج فضایی بوجود می‌آید که خروجی پیشابراه (مسیری که ادرار را از مثانه به خارج بدن می‌رساند- محل ادرار کردن) در قسمت بالایی آن است و در پایین آن خروجی واژن (مهبل) قرار دارد.

تخمدان

– در دخترانی که هنوز رابطة جنسی نداشته‌اند اکثر قسمت‌های خروجی واژن با لایه ای نازک به نام پردة بکارت پوشیده شده است. پرده بکارت به صورت یک ورقه نازک (به ضخامت ۱ یا ۲ میلی متر) درست در پشت لب های کوچک فرج قرار دارد و دهانه مهبل را می پوشاند. در پرده بکارت منافذی برای خروج خون قاعدگی وجود دارد. منفذ پرده بکارت در افراد مختلف، اندازه و شکل متفاوتی دارد و از خصوصیات و ویژگی های آن برای تشخیص باکره بودن یا نبودن شخص استفاده می گردد. در اکثر موارد با اولین ورود آلت مردانه به داخل واژن این پرده پاره می‌شود و برای همیشه از خروجی واژن کنار می‌رود.

– در پوست بالای لبه‌ها در پایین شکم ناحیة برجستگی عانه وجود دارد که در حین بلوغ با تجمع چربی زیرپوستی، حالت برجسته پیدا می‌کند و در روی آن و نیز در روی لب‌های فرج، موهای تناسلی شروع به رویش می‌کنند.

دستگاه تناسلی داخلی از واژن، رحم، لوله‌‌های فالوپ (لوله‌های رحمی) و تخمدانها تشکیل شده است.

واژن یکی از اجزای دستگاه تناسلی زنان- واژن لوله‌ای عضلانی است که از فرج در بیرون بدن تا رحم در داخل بدن امتداد دارد.طول واژن ۱۲-۸ سانتی‌متر در زنان بالغ است. از آنجا که این عضو دارای دیوارة عضلانی است می‌تواند منقبض یا منبسط شود. همین خصوصیت باعث می‌شود که واژن بتواند یک جسم به باریکی تامپون تا یک نوزاد هنگام تولد را در درون خود جای دهد.

واژن چند عملکرد مختلف دارد. واژن محل قرار گرفتن آلت مردانه در حین رابطة جنسی است و با اعصاب موجود در آن لذت جنسی در حین رابطه جنسی را برای زن بوجود می آورد. واژن همچنین راهی از رحم به بیرون برای خارج کردن نوزاد در زمان تولد است. همچنین خونهای قاعدگی از این طریق از رحم به بیرون بدن می‌آید. لایة نازک بافتی به نام پردة بکارت که در خود یک یا چند سوراخ دارد خروجی واژن را به طور نسبی می‌پوشاند.

واژن در سمت داخل بدن به رحم متصل می‌شود. این اتصال از طریق دهانة رحم که دیواره‌ای قوی و ضخیم دارد و خروجی آن بسیار کوچک است انجام می‌شود. در طی زایمان خروجی دهانة رحم مقداری گشاد می‌شود و به نوزاد اجازه می‌دهد از رحم خارج شود.

رحم یکی دیگر از اجزای دستگاه تناسلی زنان - رحم مانند یک گلابی وارونه در محوطه لگن قرار دارد که کارکرد اصلی آن نگهداری و تغذیه جنین در حال رشد در طی حاملگی است. همچنین در هنگام فعالیت جنسی، اسپرم درون مایع منی مرد دستگاه تناسلی مردانه پس از ورود به واژن، شنا کرده و از طریق رحم و سپس لوله های رحمی خود را به تخمک می رساند که در صورت حضور تخمک، بارور شدن آن امکانپذیر می گردد.

رحم

رحم دیواره‌های ضخیم عضلانی دارد. در حقیقت این عضلات، قوی‌ترین عضلات بدن یک زن هستند. انقباض همین عضلات است که در هنگام زایمان بسیار شدید می‌شود و باعث خروج نوزاد و نیز درد زایمان می‌گردد. وقتیکه زنی حامله نیست رحم تنها حدود ۵/۷ سانتی‌متر طول و ۵ سانتی‌متر عرض دارد.

سطح داخلی رحم از بافتی فعال به نام آندومتر پوشیده شده است.این بافت حساس به تغییرات هورمونی است و پس از بلوغ تا پیش از یائسگی در هر دوره قاعدگی ، ریزش می کند و خونریزی (عادت) ماهیانه را شکل می دهد. پس از پایان خونریزی، این بافت مجددا تشکیل می شود. تغییرات بافتی آندومتر، فضای رحم را برای پذیرش جنین (در صورت حاملگی) و لانه گزینی آن مهیا می کند.

لوله‌های فالوپ یا لوله‌های رحمی از اجزای دیگر دستگاه تناسلی زنان-در دو گوشة بالایی رحم لوله‌های فالوپ یا لوله‌های رحمی قرار دارند که رحم را به تخمدانها متصل می‌کنند. لوله‌های فالوپ که در دو سمت رحم هستند حدود ۱۰ سانتی‌متر طول دارند و عرض آنها از عرض یک رشتة ماکارونی بیشتر نیست.در سمت دیگر، یعنی سمتی که نزدیک تخمدانهاست، لوله‌های فالوپ قیفی شکل هستند و دور تخمدان را می‌پوشاند ولی کاملاً به آن متصل نیستند. سمت قیفی شکل با حرکات خود هنگام تخمک گذاری، تخمک خارج شده از تخمدان را به داخل لولة فالوپ هدایت می‌کند و با حرکات دیوارة عضلانی خود تخمک را به سمت رحم می‌راند.