به گزارش سایت طبتاج  مواد غذایی ای که مصرف می کنید می توانند به اندازه دارو قوی باشند و تاثیرات زیادی روی بدن بگذارند. آیورودا که به آن “علم زندگی” هم می گویند اعتقاد دارد که فرد باید یک برنامه غذایی متعادل برای حفظ سلامت بدن داشته باشد. هر ماده غذایی خصوصیات و ویژگی های منحصر به فردی دارد که تاثیر زیادی روی بدن می گذارد. در این مقاله از بخش تغذیه دکتر سلام به بررسی مواد غذایی گرم و سرو می پردازیم. با کمک این راهنما می توانید مواد غذایی که بدن شما را گرم تر کرده و سردی را از بدنتان دور می کند را در برنامه غذایی خود بگنجانید. شایان ذکر است اینکه مواد غذایی گرم تاثیری بر روی ویروس هایی مثل کرونا دارد، از نظر علمی اثبات نشده است و توسط پزشکان توصیه نشده است.

انواع  گرمی که سردی بدن را از بین می برند

• لبنیات هایی همچون شیر گوسفند، ماست چکیده، شیر تازه گاو محلی و کره
• صیفی جاتی همچون خیار چنبر، گرمک و خربزه و طالبی
• ریشه جاتی مانند زردک، سیب زمینی ترش، هویج، شلغم و انواع ترب ها
• سبزیجاتی مانند شبدر، ترب و تربچه، بادنجان، فلفل سبز، چغندر، پیاز، سیر، موسیر، کلم قمری، پونه، نعناع، ترخون، پیازچه، شاهی، جعفری، ریحان، رازیانه، شنبلیله، شاهتره، شوید، کرفس، گزنه، مارچوبه، تره، تره فرنگی، مرزه، برگ چغندر
• حبوباتی مثل انواع لوبیا، گندم، جوی دو سر ، نخود، لپه
• گوشت، پاچه، گوشت گوسفندی، مرغ محلی، زبان و چشم، میگو، جگر سیاه و سفید، بوقلمون، گوشت آهو، گوشت اردک، گوشت گاو، گوشت بلدرچین، گوشت گنجشک، گوشت شتر مرغ، گوشت شتر، گوشت کبوتر، گوشت خروس، کباب و دل
• میوه هایی مثل آناناس، انگور، سیب های شیرین، انجیر تازه و خشک شده، خرما، بالنگ، مویز، گیلاس، قیسی، موز، گلابی، انواع توت ها و کشمش ها، انبه، به، زیتون، نارگیل
• ادویه هایی همچون آویشن، اسپند، چای سبز و چای سیاه، خردل، دارچین، زردچوبه، زعفران، زنجبیل، زنیان، زیره، سیاهدانه، فلفل، گلپر، وانیل، هل و نمک
• مغزهای گیاهی مثل بادام درختی شیرین، کنجد، تخم طالبی، تخم خربزه، بادام زمینی
• روغن گاو، دنبه، روغن بادام تلخ، سمنو، خاکشیر، روغن کنجد، شیره انگور
• بادام درختی تلخ، بادام کوهی، پسته کوهی، پسته، تخم آفتابگردان، چلغوز، فندق، گردو، بادام هندی
• روغن زیتون، شیره خرما، عسل، شکر سرخ یا سفید

بررسی سردی و گرمی 15 ماده غذایی پر مصرف ایرانی ها

در زندگی روزمره مان مواد غذایی گوناگونی را مصرف می کنیم بدون این که بدانیم چه تاثیری روی بدن مان دارند. مواد غذایی مصرفی می توانند دو نوع باشند: مواد غذایی با طبع سرد و مواد غذایی با طبع گرم. طبق آیورودا مواد غذایی که تاثیر خنک کننده روی بدن دارند و تاثیر عمیقی روی متابولیسم دارند، طبع سرد دارند. در حالی که مواد غذایی ای که بدن را گرم نگه می دارند و با تغییرات فصلی مقابله می کنند در دسته بندی طبع گرم قرار می گیرند. برای سالم ماندن باید با طبع این ۱۵ ماده غذایی رایج آشنا شوید.

۱ – زردچوبه:

زردچوبه از خانواده زنجبیل (Curcuma longa plant) است. زردچوبه طبع گرمی دارد، گردش خون را افزایش می دهند و به گوارش کمک می کند.

۲ – عسل:

عسل طبع گرمی دارد و بیش از یک شیرین کننده است. ممکن است از شنیدن این موضوع سورپرایز شوید اما باید بدانید که عسل برای کل بدن گرما فراهم می کند. عسل برای درمان سرماخوردگی و مشکلات مربوط به شکم خیلی موثر است.

۳ – زنجبیل:

زنجبیل یک ماده غذایی بهبود بخش است، طبع گرمی دارد و برای دفع سموم از بدن استفاده می شود. به علاوه در درمان سرماخوردگی، سرفه و مشکلات مربوط به شکم نیز موثر است.

۴ – فلفل سیاه:

فلفل سیاه طبع گرمی دارد و قسمت مهمی از طب آیورودا در نظر گرفته می شود. فلفل سیاه برای مغز اکسیژن فراهم می کند و برای درمان سرفه و سرماخوردگی و بهبود گوارش موثر است.

۵ – زعفران:

از زعفران به طور گسترده برای درمان مشکلات پوستی و بهبود حافظه استفاده می شود. خیلی از افراد نمی دانند که زعفران طبع گرمی دارد. وقتی زعفران همراه با شیر مصرف شود می تواند به مردان کمک کند که بر ناتوانی جنسی غلبه کنند.

۶ – دانه کنجد:

ممکن است تعجب کنید که چرا در زمستان وعده های غذایی زیادی با کنجد درست می شوند. کنجد به خانواده کنجدیان (Pedaliaceae) تعلق دارد، طبع گرمی دارد و برای گرم نگه داشتن بدن موثر است.

۷ – دارچین:

اعتقاد بر این است که دارچین طبع گرمی دارد. طبق طب آیورودا، دارچین به تنظیم واتا (vata) و آرام کردن کافا (kapha) کمک می کند. یک فنجان چای دارچین را در زمستان امتحان کنید، تا متوجه تغییراتی در دمای بدن شوید.

8 – پیاز:

پیاز طبع گرمی دارد و دمای بدن را افزایش می دهد. در نتیجه به سوپ و سایر غذاها افزوده می شود تا از سرماخوردگی پیشگیری کند.

9 – سیر:

به سیر، ادویه ضد پیری می گویند. سیر یک ماده غذایی قوی است که در دسته بندی مواد غذایی گرم قرار می گیرد. سیر طبع گرمی دارد اما ممکن است از شنیدن این که طبق طب آیورودا سیر یکی از محدود مواردی است که ۵ الی ۶ مزه دارد، سورپرایز شوید. مزه های سیر عبارتند از تند، تلخ، شیرین، نمکی و گس. سیر می تواند سرماخوردگی را درمان کند و به تقویت گوارش کمک کند.

10 – رازیانه:

رازیانه به راحتی قابل جویدن است و مزه تلخ تا شیرین دارد. اعتقاد بر این است که رازیانه طبع سردی دارد. رازیانه تاثیر خنک کننده روی معده دارد و سطح اسیدی بودن معده را کاهش می دهد. به علاوه به تنظیم واتا و کافا در بدن کمک می کند.

۱۱ – برنج:

آیا تا به حال اتفاق افتاده که هنگامی که دچار سرماخوردگی و سرفه شده اید، مادرتان به شما پیشنهاد دهد که از مصرف برنج بپرهیزید؟ علت این موضوع این است که برنج طبع سردی دارد. برنج (چه قهوه ای و چه سفید) ‌بدن را خنک می کند؛ و در طول سرماخوردگی و سرفه باید بدن را گرم نگه دارید. مصرف برنج در این شرایط (چه به صورت سرد و چه به صورت گرم) می تواند بیماری تان را تشدید کند و اختلال تان را بدتر کند.

۱۲ -گوجه:

گوجه یک ماده غذایی سالم است، طبع سردی دارد و سرشار از مواد مغذی است. اما طبق طب آیورودا گوجه تنها ماده غذایی ای است که در عملکرد سه دوشا (dosha) با نام های واتا، پیتا و کافا اختلال وارد می کند. طبق طب آیورودا باید توازن بدن را حفظ کرد که مصرف گوجه در این زمینه کمکی نمی کند.

۱۳ – موز:

موز میوه ای است که طبع سردی دارد و بیماران دچار آسم، سرماخوردگی و سرفه نباید آن را مصرف کنند. اگر احساس سوزش در بدن دارید باید موز مصرف کنید، چون به خنک کردن فوری بدن کمک می کند و احساس سوختن را برطرف می کند.

۱۴ – ریحان:

ریحان یک ادویه معطر است و به صورت تازه و خشک شده در دسترس است. ریحان طبع گرمی دارد. به علاوه در درمان اختلالات تنفسی موثر است. ریحان برای افراد دچار اختلالات معده و مشکلات خواب موثر است.

۱۵ – ماست:

ماست طبع سردی دارد و به تسکین دوشای واتا در بدن کمک می کند. باکتری های موجود در ماست به کاهش نفخ و یبوست کمک می کنند. هنگامی که سرماخورده اید یا آنفولانزا دارید باید از مصرف ماست بپرهیزید.

منابع غذایی با طبع گرم

منابع غذایی با طبع سرد

فرهنگ غذای ایرانی ،تعادل طبیعت گرم و سرد

زمانی که سخن از حفظ یک رژیم غذایی متعادل می شود، می بینیم که فرهنگ غذای ایرانی فقط به تعادل مواد مغذی در غذا محدود نمی شود بلکه آنچه که در نظر گرفته می شود، طبیعت گرم(Garmi) و طبیعت سرد(Sardi) مواد اولیه است.

در زندگی به سبک ایرانی، شما به طور طبیعی یاد می گیرید که از خوردن یک ترکیب و ماده خاص از مواد غذایی با یکدیگر اجتناب کنید. خوردن ماهی با ماست و یا هندوانه با عسل، دو نمونه از نمونه  های مذکور هستند.

پیشینه طبیعت گرم و سرد در فرهنگ غذای ایرانی

ریشه  های این نوع عادت غذایی، به طب سنتی ایرانی ( TIM ) بر می گردد که همان طب سنتی تجربی است که بیشتر از ۲۰۰۰ سال در ایران مورد استفاده قرار می گیرد .

وجود طبیعت گرم و سرد در بسیاری از نظریه  های طب سنتی مانند چینی،عربی، یونانی، فارسی، رومی و غیره وجود دارد که اعتقاد بر این است که از یونان باستان و توسط دانشمندان یونانی مانند بقراط نشات گرفته است. بعدها، این نظریه با تالیف کتاب قانون پزشکی(Canon of Medicine) نوشته دانشمند ایرانی، ابو علی سینا، به سوی شرق و فرهنگ ایرانی راه پیدا کرد.

ابو علی  سینا در هنگام نوشتن این کتاب، به اهمیت عادت غذایی خوب معتقد بود:

“بروز اغلب بیماری  ها فقط به دلیل اشتباهات طولانی مدت ناشی از رژیم گرفتن و پرهیز غذایی می باشند.”

تعادل گرمی و سردی در فرهنگ غذای ایرانی

طب سنتی ایرانی، گرمی ( Garmi ) و سردی ( Sardi ) غذاها را با تاثیری که بر روی بدن انسان می گذارد مشخص می کند . طب سنتی ایرانی بر این باور است که انواع مختلف بدن وجود دارد . این انواع مختلف بدن توسط مایعات غالب بدن، به چهار گروه طبقه  بندی می شوند:

• بلغم
• دم( خون)
• صفراوی( صفرای زرد)
• سودایی( صفرای سیاه)

هر نوع ماده غذایی تاثیر متفاوتی بر متابولیسم بدن انسان و براساس نوع بدن دارد .

ایرانی  ها در زمان تهیه یک غذای ایرانی، سعی می کنند با در نظر گرفتن انواع بدن، تعادل بین گرمی و سردی مواد غذایی را نیز حفظ کنند. برخی ممکن است فکر کنند که آیا یک نوع غذای خاص تمام افراد را به یک شکل تحت تاثیر قرار خواهد داد ؟ پاسخ منفی است.

همانطور که در بالا اشاره شد، مایعات غالب مختلفی در بدن وجود دارند که هر ترکیب تاثیر متفاوتی را بر روی بدن می گذارد. با این حال، برخی از غذاها ممکن است باعث ایجاد مشکل جدی در برخی افراد شوند در حالی که ممکن است هیچ گونه تاثیری بر روی دیگران نداشته باشند.

یک تصور غلط رایج دیگر در بین طبیعت مواد غذایی این است که برخی فکر می کنند که گرمی و سردی یک ماده و یا مواد غذایی به روش تهیه آن مربوط می شود .حقیقت این است که تاثیر غذا بر ذهن یا بدن هیچ ارتباطی با این واقعیت ندارد که غذا پخته شود و یا در یخچال نگهداری شود. به عنوان مثال، هنگامی که برنج ایرانی گرم خورده می شود، به نظر می رسد که برنج دارای ماهیتی سرد باشد و باید با چیزی خورده شود که ماهیت گرمی داشته باشد. به همین دلیل است که برنج عمدتا با زعفران که طبیعت گرمی دارد مخلوط می شود.

علاوه بر آن، غذاهای جانبی ایرانی معمولا نقش مهمی در متعادل کردن ماهیت غذا بازی می کنند.یک وعده غذایی به واسطه ماهیت آن سرد است، بنابراین باید با یک غذای جانبی گرم متعادل شود . ماهی ( طبیعت سرد ) و سیر ترشی(طبیعت گرم) و کشمش یا خرما ( طبیعت گرم) نمونه  هایی از مواد غذایی هستند که معمولا با غذاهای دیگر خورده می شوند.

مهم است که به خاطر داشته باشید که در فرهنگ غذایی ایرانی ، هر غذا معمولا در کنار غذاهای جانبی مخصوصی که برای آنها مناسب است، خورده می شود.

زیتون پرورده (زیتون های مرینیت شده ایرانی با گردو و انار) یک غذای جانبی محبوب است. طبیعت گرم گردو و زیتون توسط شیره انار( طبیعت سرد) به تعادل می رسد.

نکته جالب دیگر در مورد طبیعت مواد غذایی در فرهنگ غذای ایرانی این است که هر نوع ماده غذایی، غذاهای جانبی خاص خود را ندارند ، اما حتی هر نوع آب و  هوا و دمایی غذاها و میان وعده های خاص خود را برای کمک به تعادل بدن دارند.

غذاهایی با طبیعت گرم معمولا در هوای سرد خورده می شوند تا بدن را گرم نگه دارند  و از بیماری جلوگیری کنند . غذاهایی با طبیعت سرد در طول فصول  گرم و به منظور جلوگیری از گرما زدگی و مشکلاتی که بیشتر ناشی از هوای گرم است، مصرف می شوند.

برای مثال، آب دوغ خیار( خیار سرد ایرانی و ماست )، هندوانه و ماهی طبیعت سردی دارند و در طول فصل تابستان مصرف می شوند در حالی که مصرف انواع خاصی از سوپ ها ، شلغم آب  پز و یا ریشه  های پخته  شده گیاهان به دلیل طبیعت گرمی که دارند، در طول فصل زمستان از محبوبیت بیشتری برخوردار هستند.

آب دوغ خیار (ماست سرد ایرانی ) طبیعت سردی دارد و در طول فصل تابستان یک غذای گیاهی محبوب به شمار می رود.

تاثیر غذاهای گرم و سرد بر روی بدن

از آنجایی که فرهنگ غذای ایرانی معتقد است که هر نوع بدن به طور متفاوتی نسبت به مواد غذایی واکنش نشان می دهد، اما قوانین کلی وجود دارند که ماهیت مواد غذایی یا مواد تشکیل  دهنده آن را تعیین می کنند . غذاهای گرم معمولا دمای بدن را بالاتر می برند ، هضم غذا را بهبود می بخشند و احساس سبکی را در بدن ایجاد می کنند . اما مصرف مقدار زیادی از غذاهای گرم ممکن است موجب خارش، استفراغ و یا سوزش سر دل شود.

از طرف دیگر ، غذاهایی با طبیعت سرد باعث می شوند که بدن قوی تر و مستحکم تر شود. اما درست همانند غذاهایی با طبیعت گرم، مصرف بیش از حد غذاهایی با طبیعت سرد، ممکن است منجر به بروز یک سری مشکلات جدی شوند . برای مثال ، غذاهایی با طبیعت سرد، باعث ایجاد احساس سنگینی در بدن می شوند و به سیستم ایمنی آسیب می رسانند. غذاهایی با طبیعت سرد، هضم را نیز سخت  تر می کنند.

مصرف ماست که دارای طبیعت سرد می باشد، با گلبرگ های گل رز و نعناع که طبیعت گرمی دارند، متعادل است.

برای کمک به متعادل کردن مواد غذایی، در اینجا لیستی از مواد غذایی گرم و سرد که معمولا در آشپزی ایرانی مورد استفاده قرار می گیرند،  آورده شده  است:

مواد غذایی ایرانی با طبیعت گرم

میوه ها

• زردآلو
• گیلاس
• خرما
• نارگیل
• انبه
• هلو

سبزیجات

• پیازچه
• تره فرنگی
• پیاز
• کدو تنبل

دیگر مواد غذایی

• عسل
• زعفران
• نعناع
• گلاب
• کره
• مرغ
• شیر بز
• گوشت بره
• میگو
• ریحان
• زنجبیل
• زردچوبه
• شکر قهوه ای
• فلفل چیلی
• دارچین
• قهوه
• فلفل سیاه
• سیر
• خردل
• رزماری
• سرکه

مواد غذایی ایرانی با طبیعت سرد

میوه ها

• سیب
• کیوی
• لیمو
• پرتقال
• گلابی
• آناناس
• توت فرنگی
• هندوانه

سبزیجات

• مارچوبه
• کرفس
• خیار
• بادمجان
• سبزیجات دارای برگ سبز
• کاهو
• قارچ
• اسفناج
• گوجه فرنگی
• شاهی

دیگر مواد غذایی

• پنیر
• تخم مرغ
• شیر گاو
• گوشت گاو
• ماهی
• ماست
• خامه
• برنج
• کشک (ماست تخمیر شده)
• نمک
• چای
• چای سبز

چای با  نبات ( nabat ) یک انتخاب بسیار محبوب در میان ایران بوده  است که می تواند به متعادل کردن غذاهایی با طبیعت سرد و هضم غذا کمک کند .

نمونه  های بسیار جالبی از متعادل کردن ماهیت غذاها در فرهنگ غذای ایرانی وجود دارد که به راحتی می توانید با جستجوی هر نوع غذا و غذاهای جانبی، آنها را به راحتی پیدا کنید و وعده  های غذایی خود را با دانستن ماهیت غذاها و نوع بدن خود در حد متعادل نگه دارید.

در انتها، میوه ها، سبزیجات، دانه ها، انواع حبوبات، آجیل ها، محصولات لبنی، گوشت و غذاهای حیوانی را از نظر طبیعت و سرد را در جداولی با یکدیگر مقایسه می کنیم تا بهتر بتوانید آنها را مورد بررسی قرار دهید.

میوه ها

سبزیجات

دانه ها

حبوبات

آجیل ها

محصولات لبنی

گوشت و دیگر غذاهای حیوانی