اهل سنت ، اباضیه و زیدیان آنرا حرام و شیعیان امامی آنرا مشروع و صحیح می دانند. بعضی در تعریف متعه را ازدواج نمی دانند و معتقد هستند در شریعت اسلام ازدواج دو نوع تعریف نشده است. متعه یعنی تمتّع، درحالی که هدف از ازدواج، تشکیل خانواده است.

ازدواج موقت موافقان و مخالفان خاص خویش را دارد. تعدادی بر این عقیده اند که این نوع ازدواج در زمان پیامبر عملی، منطقی و درست بوده است ولی با شرایط امروز و عصر حاضر این نوع ازدواج عملی و منطقی نیست و نه تنها موثر نیست بلکه مخرب هم هست. تعدادی هم بر این عقیده اند که ازدواج موقت به کل اشتباه و وسیله تبعیض و بردگی زنان است و دیدگاه های دیگری که به نحوی با این نوع از ازدواج مخالف اند.

علت ازدواج موقت

اما سؤال این جاست که با وجود امکان ازدواج دایم به چه دلیل ازدواج موقت مطرح شده و آیا این مسأله همان رویکرد روسپی گری را نداشته و نوعی نگاه نازل جنسی به رابطه زن و مرد نیست؟

• پاسخ شمابه سؤالات نامزدتان چگونه است؟
• ازدواج ساده و آسان

- رفع نیازهای طبیعی

در جواب باید گفت:درصورتی که منظور این است که در ازدواج موقت شبیه روسپی گری بهره مندی جنسی و مالی از طرفین مبنا و ملاک است، باید گفت که این امر در ازدواج دایم هم عمیقاً و قوت ولی به شکلی کلی تر و مبنایی تر مطرح است و حتی میتوان گفت ملاک اصلی دو طرف در اغلب ازدواج ها علی رغم تعبیرها محترمانه ای که در این خصوص بکار میرود در واقع همان دستور روشن و اما منطقی و غریزی است.

در واقع اینکه مردی بخواهد با ازدواج در کنار شخصی از جنس مخالف نیازهای طبیعی و غریزی خویش را رفع نماید و برای این امر به دنبال بهترین مورد و گزینه باشد، هیچ نامعقول و غیر منطق نیست؛ آنقدر که زنان هم ممکن است بلکه غالبا در بین خواستگاران کسی را بر می گزینند که بیش ترین توانایی برای برطرف کردن نیازهای مادی و روحی و عاطفی و جنسی وی را داشته باشد.

صیغه ازدواج موقت

- عدم استثمار طرفین

اما درصورتی که منظور آن است که در این نوع ازدواج ها به هیچ وجه به جنبه انسانی و روحی و عاطفی دو طرف توجهی نمی شود و به اصطلاح دیگر نوعی استثمار دو طرفه و حیوانی رخ میدهد که پیامدهای منفی بسیاری را به دنبال دارد و باعث اشاعه فحشا و دریدگی رفتاری میشود باید گفت که این ادعا ابداً درست نیست؛ برای این که:

اولا

در ماهیت ازدواج موقت در اسلام هیچگاه رابطه جنسی کوتاه و صرف لحاظ نشده بلکه ازدواج موقت راه کاری است برای بسیاری ازافراد که زمینه و تمکن و بستر تشکیل یک زندگی کامل و تمامی جانبه را به دلایل مختلف ندارند، ولی در عین حال نیازهای طبیعی و غریزی و روحی شان با یک ازدواج درجه دو و با تعهدات کم تر قابل حل است و در نتیجه کم نیستند افرادی که ازدواج موقتی طولانی‌مدت و محترمانه و با همه ابعاد روابط زوجین حتی با تشکیل خانواده دارند و از آن هم راضی هستند.

ثانیا

مسئله ازدواج موقت نتایج و ثمرات مختلفی دارد و تنها راه کاری برای بهره مندی جنسی نیست، بلکه در بسیاری از موارد این راهکار تنها راهکار بر طرف نمودن مشکلاتی مانند محرمیت ها و مانند آن است؛ در واقع در موارد بسیاری مثل فرزند خواندگی ها و نگهداری از اشخاص پیر و سالمند و یا ایجاد محرمیت های مصلحتی، ازدواج موقت، به علت پائین بودن حجم تعهدات و آسانی انجام و بی‌نیازی به طلاق، تنها راهکار حل مشکل است.

ثالثا

در مقوله ازدواج موقت سخن از انتخاب کاری ناشایست دربرابر رفتار درست و مطلوب نیست، یعنی انتخاب مورد ازدواج موقت به مفهوم رها کردن گزینه صحیح و منطقی به حساب نمی آید بلکه در موقعیت لزوم انتخاب گزینه ای بین فحشا و روابط بی حد و حصر و یا روابط محدود و ضابطه مند، اسلام مورد دوم را برگریده است.

- وجود غریزه جنسی در انسان

 چه ما قبول کنیم و چه نکنیم غریزه جنسی یکی از نیرومندترین غرائز انسانی است، تا آن جا که برخی از روانکاوان آنرا تنها غریزه اصیل انسان می دانند. تمام غرائز دیگر را به آن باز می گردانند. از طرف دیگر این یک قانون کلی است که درصورتی که به غرایز طبیعی انسان بصورت صحیحی جواب داده نشود، برای اشباع آن متوجه طریق انحرافی خواهد شد؛ برای این که غرایز طبیعی را نمی توان از بین برد.

- عدم سرکوب غریزه جنسی 

بر فرض بتوان آنرا بطور موقت سرکوب کرد، ولی این به هیچ وجه پاسخی مطلوب به یک نیاز اساسی و نیرومند نیست، زمینه سرخوردگی و متوقف شدن در مسیر تعالی و کمال را به دنبال خواهد داشت؛ بنا بر این راه درست آن است که غرائز را از طریق معقولی اشباع کرده و از آنها در مسیر زندگی بهره‌برداری نمود.

- عدم امکان ازدواج دایم

باید بپذیریم که چه در قبل و چه در حال به علل مختلف، امکان ازدواج دایم برای بسیاری از اشخاص فراهم نبوده و نیست؛ در بسیاری از محیط ها و فرهنگ ها اشخاص در سنین خاصی قادر به ازدواج دایم نیستند، یا اشخاص متأهل در سفر های طولانی مدت و یا در ماموریت ها و یا به علل دیگری با مشکل عدم ارضای غریزه جنسی روبرو می شوند؛ یا اشخاص گوناگون به خصوص بانوان پس از از دست دادن همسرانشان برغم نیاز شدید به همدم و همسر، توان ورود در این عرصه را در خویش نمی بینند و از برخوردهای بد جامعه وحشت دارند.

در واقع زنانی که به هر علت ازدواج نکرده اند، ولی احتیاج جنسی و عاطفی دارند، همچنین زنانی که همسر خویش را از دست داده اند و امکان یا تمایل ازدواج مجدد و دایم ندارند، همچنین مردان یا جوانان مجردی که در موقعیت و وضعیت مالی و اجتماعی ازدواج نیستند و یا دست رسی به همسران خویش ندارند و یا به هر علتی نیاز جنسی شان با همسر خودشان ارضا نمی شود، ارتباط مستقیم و جدّی با مسأله ازدواج مجدد دارند که بنظر میرسد ازدواج مجدد تنها راهکار منطقی دربرابر این اشخاص است.

به عنوان مثال در مورد مردانی که نیاز جنسی شان با همسرشان برآورده نمی شود( که اما طبق سردمزاجی طبیعی در بانوان این مردان در همه جای دنیا کم هم نیستند).

- عدم تعادل جمعیتی زنان و مردان

با در نظر گرفتن همه آنچه گفته شد، بعلاوه این حقیقت که به علل مختلف تعادل بین مرد و زن همواره به هم می خورد و زنان بدون همسر بیش تر از مردان در جامعه می مانند.

ازدواج موقت

دلایل مخالفان ازدواج موقت

انتقادات بر صیغه بر پایه مواردی زیرا ایجاد تبعیض های اجتماعی و حقوقی علیه زنان، مغایرت با دین اسلام،« کلاه شرعی» بودن برای روسپی گری، ترویج بیماری های آمیزشی مثل ایدز، نقض حقوق کودک حاصل از صیغه، از هم پاشیدگی خانواده ها است.

از نظر فرهنگی، در جامعه ایران بسیاری« صیغه» را نوعی« کلاه شرعی» برای روسپی گری می دانند. روسپی گری در ایران جُرم بوده و مجازات شلاق دارد ولی خواندن یک متن صیغه از جانب عاقد، آنرا شرعی می کند.

منتقدان معتقد هستند که صیغه باعث ایجاد تبعیض های اجتماعی و حقوقی علیه زنان می شود. برای این که در قانون های« صیغه» منافع مرد بر منافع زن برتری دارد و می افزاید:« در اینجا فقط لذت جنسی مرد در نظر گرفته شده است نه زن.همچنین ازدواج موقت باعث نقض حقوق زنان میشود برای این که در ازدواج موقت، زنان از مردان ارث نمی برند و مرد ملزم به پرداخت نفقه نیست.

صیغه میتواند موجب انقیاد برخی زنان شود زیرا تعدد زوجات به دنبال خواهد داشت ولی در عین حال ممکن است مشکلات دسته ای دیگر از زنان را حل کند. نکته مورد تأکید باید این باشد که ازدواج موقت چه نفعی برای زنان دارد و شان اجتماعی زنان در این پدیده چه قدر مورد توجه جامعه قرار می گیرد. وی همچنین درباره اختلاف فلسفه رایج دربارهٔ صیغه در گذشته و موافقان فعلی رواج آن هشدار میدهد و بررسی کارشناسی را ضروری می داند.

مخالفان معتقدند اغلب مردان متأهل برای صیغه اقدام میکنند که این امر باعث فروپاشی خانواده ها می شود.

یکی دیگر از مشکلات مربوط به کودک این است که با توجه به اینکه ثبت صیغه الزامی نیست، زنانی که حامله میشوند ، نمی توانند ثابت کنند کودک از شوهر موقت است. آنقدر که طبق اعلام نماینده قوه قضائیه، تعداد زیادی پرونده در دادگاه ها وجود دارد که پس از بارداری زن، مرد خویش را پنهان نموده است یا کودک را انکار می کند.

مینو محرز، پزشک متخصص بیماری های عفونی و ایدز معتقد است« از آنجایی که در ازدواج موقت، شخص محدود به یک شریک جنسی نشده و میتواند از این طریق، چند شریک جنسی داشته باشد، احتمال شیوع بیماری های آمیزشی افزایش می یابد. در شرایط فعلی و با دانش ناکافی مردم جامعه در مورد بیماری های مقاربتی، رواج ازدواج موقت کار غلطی بنظر می رسد.»

بعضی مخالفان معتقد هستند« فرهنگ جامعه ما فرهنگ ازدواج دائم است». بجای رواج ازدواج موقت برای جوانان باید مشکلات ازدواج دائم آنان را حل کرد. ترویج صیغه باعث خلل وارد شدن به ازدواج دایم و شرعی کردن مشکل« روابط دختر و پسر در جامعه اسلامی» می شود.

شرایط ازدواج موقت

عقد موقت یا صیغه، دارای شرایط زیر است:

1. ازدواج بصورت موقت مثل ازدواج دایم، نیاز به خواندن عقد و الفاظ مخصوص دارد و با صرف رضایت قلبی درست نمی شود.

2. تفاوت عمده در ازدواج موقت با دایم، این است که در عقد موقت باید مدت ذکر شود که آیا به عنوان مثال یک ساعت است یا ده سال.

3. مقدار مهریه هم باید در عقد موقّت، معلوم شود و موقع خواندن عقد، ذکر گردد.

4. درصورتی که دختر باکره بخواهد صیغه شود، باید با اجازه پدر یا جد پدری باشد؛ همانگونه که در ازدواج دایم هم اینگونه است.

5. در عقد ازدواج بصورت موقت، پس از تمام شدن مدت، زن باید از مرد جدا شود و عده نگه دارد؛ مگر اینکه عقد، دوباره تجدید شود. درصورتی که پیش از تمام شدن مدت، مرد بقیه آنرا ببخشد، ازدواج موقتی تمام می‏ شود ولی ازدواج دایم، فقط با طلاق یا فسخ عقد باطل می‏ شود.