به گزارش مجله آموزش زناشویی طب تاج بطور کلی دستگاه تناسلی زن از دو بخش تشکیل یافته است: دستگاه تناسلی خارجی که بیشتر برای برقراری رابطه جنسی و نزدیکی مورد استفاده قرار می گیرد و دستگاه تناسلی داخلی.

 دستگاه تناسلی خارجی زن شامل

1) کلیتوریس 2)لبهای بزرگ 3)لبهای کوچک 4)  پرده بکارت

دستگاه تناسلی داخلی زن شامل :

1) رحم 2)  مهبل 3) تخمدانها  4) لوله های فالوپ

«falopian tubeK  = لوله های فالوپ »  «ovary = تخمدان»   «uterus = رحم   »،

«bladder = مثانه »    «cervix = گردن رحم »    «rectum = راست روده »

«،urethra = پیشابراه »   «Clitoris = کلیتوریس » 

«  Vagina = واژن»

تشریح اندام تناسلی زنانه(رحم،مهبل،کلیتوریس،فالوپ،تخمدانها،لبه ها)

vulva:

قسمت قابل رویت و یالی شکل اندام تناسلی زنانه است. در بالا و جلوی ان بخشی مثلثی شکل دارای بافتی نرم و پوششی از مو می باشد که با ماهیچه معقدی Premium که آن هم قابل رویت است در ارتباط مباشد. کار این ماهیچه جدا کردن وولوا از معقد و نگاه داشتن عضله تناسلی در قسمت تحتانی شکم است. وولوا از دو لب بزرگ تشکیل شده که کار آن پوشش و نگهداری از عضو های حساس اندام تناسلی زنانه است. دو لب کوچک در زیر لب های بزرگ قرار دارند و از قسمت فوقانی به هم متصل شده و به شکل پوششی kejel را در بر میگیرند. قسمت داخلی وولوا در میان لب های کوچک است. در اینجا مهبل فرج و مجرای ادرار قرار دارد از همین رو تشخیص این دو برای افراد بی تجربه مشکل و دردسر آفرین است. مهبل در دختران باکره با غشایی نازک و ظریف پوشیده شده که به اصطلاح «پرده بکارت» نام دارد. این پوسته به علل گوناگون مانند خودارضائی یا دخول آلت مرد آسیب می بیند و در نهایت به طور نسبتا کامل در اثر زایمان به تدریج از مقابل مهبل از بین می رود می شود و فقط بخشی از آن باقی می ماند. 

Labia Major (لبهای بزگ):

لبهای بزرگ دو لایه کلفت از بافت پوستی هستند که از قسمت فوقانی دستگاه تناسلی آغاز و تا معقد ادامه میابند. قسمت خارجی این لبها از پوست رنگی غدد چربی و البته پس از بلوغ از مو پوشیده میشود. قسمتهای داخلی نرم و بدون مو با چند غده چربی قرار دارند. زیر این لایه های پوستی اغلب بافتی از چربی چند رباط رشته های نرم ماهیچه ای عصب ها و رگهای لنفاوی و خونی قرار دارند. لب های بزرگ در حین دخول با بیضه های مرد در تماس قرار می گیرد. غددی که در این لبهاست عطری از خود تراوش می کند که موجب تحریک در هر دو جنس میشود. لب های بزرگ مهبل را از آسیب مستقیم خارجی حفظ می کند به عبارتی دیگر به نوعی سپر مهبل است. لب های بزرگ همان بیضه در مردان است اما به صورت دو نیم صفحه. اگر با دقت به لب های کوچک نگاه کنید و آن را با بافت پوستی بیضه مقایسه کنید متوجه می شوید که از یک جنس هستند منتها در زن به صورت دو نیم صفحه و در مرد به صورت کروی شکل است.

Labia Minor  (لبهای کوچک ):

لبهای کوچک در زیر لب های بزرگ قرار دارند و دو لایه نازک و نرم پوستی بدون مو هستند که حالت و شکل آنها در زنها متفاوت است ان هم بر حسب بافت و رنگ از صورتی گرفته تا قهوه ای. این لبها ممکن است صاف یا تو رفته باشند و با لب های بزرگ پوشیده شده باشند یا خیر. دقت کنید که شکل بافت پوستی نرمی و سختی و رنگ اندام تناسلی زنانه  در بانوان و دوشیزگان متفاوت است. در داخل و میان لب های کوچک در دو نیمه اندام تناسلی حبابهای دهلیزی وجود دارند. کار این حبابها یا اسفنجها این است که حین تحریک جنسی با جذب خون به داخل خود متورم شده و در طول این جریان قطر لب های کوچک را دو یا حتی سه برابر حجم آن در حالت عادی کند. معمولا زنانی که لب های کوچک در آنها به وضوح پیداست دارای حساسیت جنسی بالاتری هستند .

لب های کوچک دارای کارکرد های زیر میباشد:

1-محفوظ نگهداشتن هر چه بیشتر اندامهای داخلی اندام تناسلی.

2-افزایش حساسیت جنسی در حین آمیزش به علت وجود رگهای نسبتا بزرگ خونی و سررشته های عصبی.

لب های کوچک به مراتب از تراکم رشته های عصبی برخوردار است از همین روست که نیز در اثر تحریکات جنسی شدت و حساسیت بیشتر و بالاتری از خود نشان میدهد.

کلیتوریس Clitoris  :

گاهی پیدا کردن کلیتوریس برای خود زن یا فردی که در حال آمیزش با اوست مشکل است زیرا گاه کاملا زیر لب های بزرگ پوشیده شده و به اصطلاح در زیر سقف آن مخفی است (البته در هر حال نوک آن تا حدی بیرون است). کلیتوریس در جریان تحریکات جنسی بزرگ می شود و بافت آن از همان بافت سر آلت تناسلی مردان است. ضمنا فقط 4% از کل جسم کلیتوریس در خارج از بدن زن قرار دارد بنابراین آلت سبت به آلت مرد کوچکتر مینماید و دارای لوله مدور هم نیست و فقط به کار آمیزش میاید. ضمنا هیچ عضو جنسی در مرد ها به حساسیت کلیتوریس وجود ندارد.

اندام تناسلی زنانه داخلی زن شامل دو سیستم ”تناسلی“ و ”جنسی“ است که به نوبه خود در برگیرنده اعضای زیر می باشند:

مهبلvagina  رحم لوله های فالوپ و تخمدان یا زهدان.”مهبل“ مجرایی است که قسمت بیرونی اندام تناسلی زنانه را به گردن رحمcervix  ارتباط میدهد. دهانه این قیف به سمت رحم است و لولهء ان به سمت رحم که خود با تخمدانها از راه لوله های فالوپ در ارتباط است.

در هر ماه یکی از زهدانها یک تخمک egg رها میکند که بلافاصله توسط حبابهایی که در مجرای لوله های فالوپ هستند احاطه میشوند (این حبابها نقش حفاظت از تخمک را دارند). حال این تخمک چه بارور شده و چه نه از این مجرا عبور میکند و خود را به داخل رحم میرساند. اگر چه باروری تخمک به تخم در همان مجرای لوله های فالوپ توسط یک اسپرم صورت میگیرد اما این رحم است که محل مناسب را برای پرورش اسپرم در اختیار ان قرار میدهد.

مهبل (واژن) :

مهبل مجرایی کاملا انعطاف پذیر و عضلانی است که طول ان از هشت تا دوازده سانتیمتر فرق میکند و پهنای آن حدود دو و نیم سانت میباشد. مهبل ظرفیت رشد طولی تا چندین سانتیمتر و پهنا تا دو برابر در هنگام تحریکات جنسی را داراست. ورودی مهبل در طی زایمان تا حد قابل ملاحظه ای گشاد میشود و معمولا به پهنایی تا ده سانتیمتر نیز میرسد. مهبل در دختران باکره تا حدی با پرده-بکارت hymen پوشیده شده است. وقتی یک زن ایستاده است  مهبل وی بصورت عمودی در راستای بدنش قرار ندارد بلکه قسمت فوقانی ان به سمت پایین متمایل است. محل دقیق مهبل بین مثانه و راست روده است. دیواره مهبل با لایه هایی پوشیده شده و دارای غدد مترشحه نیست. غشا  داخلی مهبل فوق العاده به هورمونهای تخمدان حساس میباشد و سلولهای سطحی آن خیلی ناپایدار هستند. با مطالعه بر روی این سلولها میتوان به سرطان ”دهانه-رحم“ و همچنین سرطان مهبل پی برد. با توجه به سن و دوره ماهیانه ساختار مخاطی غشاء داخلی تغییر میکند. این مخاط در یک زن بالغ به صورت مایعی سفید و لزج است که شامل باکتریهاست و البته سبب رطوبت و لزج شدن  مهبل میشود. این مایع با اسیدی نگه داشتن این محل در حفظ و نگهداری مهبل از میکروبها نقشی عمده دارد و دلیل این امر نیز اسید لاکتیک موجود در آن است.در طی آمیزش جنسی آلت مرد وارد مهبل میشود تا اسپرم و منی خود را در ان تزریق کند. در طی زایمان اندازه مهبل برای بیرون آمدن جنین و جفت ان از پنج تا شش برابر گشادتر میشود.

رحم :

یک عضو ماهیچه ای به شکل گلابی می باشد که درون لگن در بالای مثانه و جلوی راست روده (رکتوم) واقع شده است.اندازه طبیعی آن حدود 8در5 سانتیمتر است. ارتفاع آن شش تا هشت سانتیمتر و پهنای ان سه تا چهار سانتیمتر است اما در طی حاملگی رحم تغییرات زیادی را متحمل میشود مثلا در نه ماهگی ارتفاع آن به سی سانتیمتر میرسد. رحم در این وضع در انتهای مهبل قرار گرفته و تقریبا به سمت مثانه متمایل و بدان متکی میشود. در طول عادت-ماهیانه نیز رحم محل خود را به راحتی تغییر میدهد. ”رباطهای نرم“ تا حدی به رحم انعطاف پذیری میدهند و در همان حال آن را معلق نگه میدارند. در هر طرف انتهایی رحم ”لوله های فالوپ“ وجود دارند. عضله رحمی با مخاطی به نام ”اندومتریم“ پوشیده شده است. این مخاطها که حاوی رگهای خونی و غدد مترشحه میباشند همچنین دریافت کننده ”اسپرم“ نیز هستند و البته با توجه به سن و دوره-ماهیانه هر شخص تغییرات مهمی در بافت آنها رخ میدهد. وقتی تخمک بارور نشود این مخاط بعلاوه تخمک از رحم خارج میشوند. رحم با دهانه آن که قسمتی سفت و محکم (حدودا سه سانت) میباشد بسته میشود. شما میتوانید این قسمت را با انگشت خود در انتهای مهبل حس کنید. مجرایی ظریف از بین قیف-رحم میگذرد و بدین ترتیب رحم به مهبل مرتبط میشود. از طریق همین مجراست که خون قاعدگی بیرون می آید یا اسپرمها نیر وارد رحم شده و به سمت لوله های فالوپ به قصد باروری تخمک میروند. دهانه رحم در وسط خود مجرای کوچکی دارد این مجرا در زنانی که هنوز بچه دار نشده اند کوچکتر از کسانی است که زایمان داشته اند.

رحم اصلا یک عضله است انهم با نقشی بسیار مهم در تمام مراحل تولید مثل از ورود اسپرم به مهبل و سپس خود گرفته تا تکامل جنین و شکل پذیری جفت ان و انقباضات رحمی که منجر به تولد نوزاد میشود.

لوله های فالوپ:

لوله هایی انعطاف پذیرند با درازای تقریبی ده تا دوازده سانتیمتر که قطر داخلی انها کمی بیشتر از قطر یک تار موست. این لوله ها از انتهای بالایی رحم شروع و تا تخمدانها ادامه میابند.

این لوله ها مسیری مناسب برای عبور اسپرم به محل باروری اسپرم و هدایت نطفه به سمت رحم هستند.

تخمدانها :

”تخمدانها“  حدود چهار سانتیمتر بلندی و دو و نیم سانتیمتر پهنا دارند. از دو طرف توسط بافتی نازک به رحم متصل میباشند. و بافت دیگر این غدد را به لوله های فالوپ متصل میکند. یک دختر در هنگام تولد حدود 700000 تا 2000000 تخمک دارد که بیشتر آنها در طی بچگی از بین میروند و به 000 تا 400000 تا کاهش می یابد که بالاخره فقط حدود تا 400 تخمک به دورهء بلوغ میرسند. این امر نزدیک به سی سال (دوره باروری یک زن به طور متوسط) و حدودا سیزده بار در سال یعنی با فاصله های 28 روزه ادامه دارد تا اینکه تمام تخمکها به اتمام میرسند و زن وارد دوره یائسگی میگردد. در نتیجه فعالیت تخمدانها نامحدود نیست همانطور که می بینید شروع این فعالیت بلوغ و پایان آن یائسگی است. تخمکها در یک لایه سلولی محصور هستند که پس از طی یک دوره ای در اثر هورمونهایی که از غده هیپوفیز ترشح میشوند به رشد خود میرسند. نام این لایه ”فولیکول“ است که یک بار در هر 28 روز بالغ و باز شده یک تخمک رها میکند.