بیش از ۵۰ سال قبل اولین عمل جراحی به منظور درمان چاقی انجام شد

جراحی چاقی

به گزارش سایت طبتاج  یکی از گزینه هایی که برای درمان چاقی ارائه میشود جراحی چاقی یا Weight Loss Surgery با مخفف (WLS) است. در این مقاله ابتدا نگاهی مختصر به تعریف چاقی خواهیم داشت، سپس از بین انواع روش های درمانی ارائه شده برای آن جراحی چاقی را مورد بررسی قرار داده و سعی میکنیم به این پرسشها پاسخ دهیم:

- آیا هر فردی که اضافه وزن دارد یا دچار درجاتی از چاقی خفیف است نیاز به عمل جراحی چاقی دارد؟

- چند نوع تکنیک جراحی چاقی داریم و هر کدام چه مزیت هایی نسبت به دیگر روش ها دارد؟

- چه عوارض ممکن است بعد از جراحی چاقی ایجاد شود؟

دانشمندان برای مشخص کردن سلامت وزن فرد از شاخصی به نام شاخص توده بدنی یا شاخص حجم بدنی که ترجمه اصطلاح Body Mass Index است و با مخفف BMI معروف است استفاده می کنند.

محاسبه BMI از طریق رابطه زیر انجام میشود :

تقسیم وزن بدن به (کیلوگرم) بر اندازه قد بر حسب واحد متر به توان 2 تعریف نمود. عدد حاصل از این فرمول به صورت زیر تفسیر میشود؛ 

 چاقی مرضی یک بیماری خطرناک با عوارض زیاد است

اگر شما طبق محاسبه این فرمول، تنها اضافه وزن یا چاقی درجه یک داشته باشید، لازم نیست به روش درمان چاقی با جراحی فکر کنید. جراحی چاقی برای افراد با شاخص توده بدنی بالای 35 که اصطلاحاً میگوییم فرد دچار چاقی مرضی است توصیه می شود. چاقی مرضی می تواند به دلیل اختلالات ژنتیکی، هورمونی و یا روانی ایجاد گردد.

صرف نظر از علت آن چاقی مرضی میتواند یک بیماری خطرناک با عوارض زیاد است که ریسک

مرگ را می تواند تا ۳۵ درصد افزایش دهد. بنابراین درمان این بیماری حائز اهمیت است. (خوب است بدانیم اضافه وزن به خودی خود بیماری محسوب نمی گردد و تنها برهم خوردن تعادل وزن بدن تعریف میشود.)

بیش از ۵۰ سال قبل اولین عمل جراحی به منظور درمان چاقی انجام شد؛ اما در سالهای ابتدایی ابداع این تکنیک جراحی، این روش چندان مورد استقبال قرار نگرفت. اما با توجه به روند افزایش وزن شدید در جوامع مختلف و البته پیشرفت های قابل ملاحظه در علم جراحی و مراقبت های پس از آن، امروزه جراحی چاقی به عنوان یکی از درمان های اصلی و موثر چاقی مرضی و دیابت برشمرده میشود، در واقع تنها درمان قطعی دیابت همین جراحی چاقی است و مابقی درمان ها مانند مصرف انواع قرص و دارو تنها علائم ناشی از دیابت را کنترل می کنند.

شکل 1 - دستگاه گوارش در حالت طبیعی

 

انواع جراحی چاقی:

جراحی های چاقی را می توان به سه دسته اصلی تقسیم کرد:

1- اعمال جراحی چاقی که سبب محدودیت در خوردن غذا می گردد. به عنوان مثال قرار دادن حلقه ای باندی شکل به دور قسمت فوقانی معده که مانع از ورود حجم زیادی از غذا با سرعت بالا می شود در گروه اول قرار دارد.(شکل 2 )

شکل 2 - قرار دادن حلقه به دور محل ورود غذا به معده

همچنین قرار دادن بالونی(جسمی بادکنک مانند) در معده که مقدار زیادی از فضای داخلی معده را اشغال میکند که با توجه به حضور آن،فرد بعد از مصرف حدود یک سوم، یک وعده غذایی معمولی احساس سیری میکند نیز در همین گروه قرار میگیرد.(شکل 3)

شکل 3 - قرار دادن بالن در معده

عمل حذف قسمتی از بدنه معده با برش جراحی که منجر به کوچک شدن معده میشود نیز در این گروه قرار دارد.(شکل 4)

• جراحی متابولیک درمان دیابت نوع دو با جراحی

شکل 4 - برش و جدا کردن قسمت عمده ای از معده

2 - دسته دوم اعمال جراحی چاقی شامل جراحی هایی است که با ایجاد تغییراتی در مسیر عبور غذا از لوله گوارش منجر به کاهش جذب مواد غذایی می گردند. در این روش ها سعی میشود به نحوی با ایجاد یک پل بین معده و روده بزرگ، بیشتر حجم غذای مصرفی بلافاصله بعد از معده مستقیما وارد روده بزرگ شود و دفع گردد..

هدف اصلی این نوع از جراحی های چاقی این است که، غذا بدون عبور از روده باریک که مهمترین محل جذب چربیها، قندها و سایر مواد مغذی است، مستقیما وارد روده بزرگ گردد و جذب مواد غذایی کاهش یابد. گاهی نیز با تغییر دادن مسیر ورود صفرا به روده باریک مانع جذب چربی ها می شوند. صفرا مایعی است که توسط کبد ساخته می شود و بعد از ذخیره شدن در کیسه صفرا از طریق مجرای کوچکی به ابتدای روده باریک یا دئودنوم ریخته میشود. وجود مایع صفرا کمک شایانی به جذب چربی ها میکند. بنابراین با تغییر دادن این مسیر و تخلیه صفرا در انتهای روده باریک می توان جذب چربیها را تا مقدار چشمگیری کاهش داد.

3 - دسته سوم جراحی های چاقی در واقع ترکیبی از عملهای گروه اول و دوم است. یعنی علاوه بر اینکه با حذف فیزیکی قسمتی از معده یا روده باریک حجم ورودی غذا را کاهش داده و سرعت دفع غذا افزایش می یابد ، با ایجاد تغییراتی در مسیر عبور غذا در لوله گوارش، جذب مواد غذایی را به حداقل برساند.(شکل- 5 )

حذف قسمت عمده ای از معده، ایجادپلی مستقیم بین معده و انتهای روده کوچک

این دسته از اعمال موثرتر از دو دسته قبلی هستند، اما به همان میزان تکنیک انجام آنها سختتر و عوارض ناشی از آن می تواند جدی تر باشد. حذف قسمتی از معده یا حذف قسمت ابتدایی روده باریک و ایجاد راه کوتاهتری بین معده و روده بزرگ مهمترین نوع جراحی متداول این گروه است.

شاید این سوال پیش بیاید چرا در اکثر موارد قسمت ابتدایی روده باریک یا دئودنوم را حذف می کنند؟

قسمت ابتدایی روده باریک یا دئودنوم علاوه بر اینکه سطح جذب بسیار بالایی دارد و بیشترین میزان جذب غذا در لوله گوارش در آنجا انجام می گردد، با ترشح هورمون های مختلفی مانند گرلین، کوله سیستوکنین و سکرتین فعالیت قسمت های دیگر دستگاه گوارش را تنظیم و میزان اشتها را نیز کنترل می کند.

جراحی چاقی تنها برای افرادی که دچار چاقی مرضی یا دیابت شدید هستند توصیه می شود

عوارض عمل های جراحی چاقی:

انواع جراحی چاقی نیز مانند هر عمل جراحی دیگر میتواند گروهی از عوارض در حین عمل و یا بعد از عمل را داشته باشد؛ عدم تحمل داروی بیهوشی، آسیب دیدن اندامها دیگر در اثر برخورد ابزارهای جراحی و غیره.

اما همانگونه که قابل تصور است مهمترین عوارض جراحیهای چاقی سوء تغذیه و عوارض ناشی از کمبود برخی ویتامین ها و مواد معدنی در بدن می باشد. البته امروزه با پیشرفت تکنیک های جراحی مثل انجام جراحی بسته که بدون ایجاد برش های بزرگ انجام می گردد (لاپاراسکوپی) و تولید مکمل های غذایی مناسب این عوارض به حداقل رسیده اند؛ اما برخی از عوارض مختص بعد از جراحی چاقی مثل عوارض قلبی ریوی، عوارض روانی و اختلال دستگاه عصبی هنوز به خوبی شناخته نشده اند و می توانند خطرناک باشند.

آیا جراحی چاقی یک عمل زیبایی است؟

همانگونه که در ابتدای مقاله ذکر شد جراحی چاقی تنها برای افرادی که دچار چاقی مرضی یا دیابت شدید هستند و بنا به تشخیص یک تیم پزشکی توصیه می گردد. از این رو اگر شما فردی با چاقی مرضی هستید علاوه بر اینکه نباید از این عمل ترسی داشته باشید، بلکه به عنوان بهترین راه درمان موجود می بایست آن را انتخاب کنید و حداکثر همکاری ممکن را با تیم پزشکی خود انجام دهید تا به نتیجه مطلوب برسید.

اما اگر تنها اضافه وزن یا چاقی محدود دارید با این که انجام این عمل برای شما امکان پذیر است و مطمئناً نتایج بسیار چشم گیری بدست خواهید آورد، انجام آن ضروری نیست و حتی می تواند به ضرر شما تمام شود.

متاسفانه گاهی برخی جراحان با شیوه های تبلیغاتی خاص این جراحی را نوعی عمل زیبایی به حساب می آورند و برای کسب سود بیشتر افراد زیادی را تشویق به انجام این عمل می کنند، اما توجه کنید که جراحی چاقی یک عمل جراحی درمانی است و نه زیبایی.

لیپوساکشن: به نظر این توضیح لازم می رسد که لیپوساکشن در دسته جراحی چاقی قرار نمیگیرد و جراحی زیبایی است. از طرفی لیپوساکشن باعث کاهش وزن نمی شود و فقط سایز بدن را کوچک میکند و حتی به افراد چاق توصیه نمی شود.

لیپوساکشن در واقع تکنیکی برای حذف چربی موضعی انجام می شود و راهی برای درمان و یا مبارزه با چاقی نیست .