واریکوسل رایج ترین علل تولید ضعیف و کاهش کیفیت اسپرم است

کیسه ی بیضه، کیسه ای پوستی است که بیضه ها را داخل خود نگه می دارد. این کیسه همچنین حاوی سرخرگ ها و سیاه رگ هایی است که خون را به غدد تناسلی می رسانند. اختلال در عملکرد یک سیاه رگ داخل کیسه ی بیضه می تواند منجر به واریکوسل شود. در واقع واریکوسل به معنی گشاد شدن سیاه رگ های درونی کیسه ی بیضه است که به آن ها شبکه پیچکی هم میگویند .

واریکوسل معمولاً در زمان بلوغ شکل می گیرد و در طول زمان می تواند بزرگتر شود. اکثر وقت ها واریکوسل اصلاً مشکلی ایجاد نمی کند و بی زیان است. ولی بعضی واریکوسل ها می توانند سبب درد و مشکلات باروری شوند. هرچند واریکوسل در حدود ۲۰ درصد از جمعیت مردانه دیده میشود ، ولی در جمعیت نابارور( ۴۰ درصد) بسیار رایج است. در واقع، واریکوسل رایج ترین علل تولید ضعیف و کاهش کیفیت اسپرم است.

احتمال پیدایش آن در بیضه چپ بیش تر است و این به علت یکسان نبودن آناتومی سمت راست و چپ بدن انسان است. به ندرت واریکوسل در هر دو بیضه رخ میدهد ولی امکان آن صفر نیست. همچنین باید خاطرنشان کرد همه ی اقسام واریکوسل ها نمی توانند بر تولید اسپرم تأثیر بگذارند. خوشبختانه، تشخیص بیش تر واریکوسل ها اسان هستند و بسیاری از آنها به درمان احتیاج ندارند. درصورتی که واریکوسل سبب پیدایش علایم شود، می تواند منجر به جراحی گردد.

واریکوسل تنها در کیسه ی بیضه رخ میدهد و بسیار شبیه به واریس پا میباشد . این مشکل می تواند منجر به کاهش تولید و کیفیت اسپرم شود که در بعضی موردها می تواند سبب ناباروری مردانه و کوچک شدن بیضه ها شود.

بیماری واریکوسل

علایم بیماری واریکوسل

بیماری واریکوسل معمولاً بدون علامت بوده و بطور اتفاقی، حین معاینه مشخص می گردد. در معاینه، بزرگی و تورم عروق بیضه، به ویژه در سمت چپ مشهود است و در وضعیت ایستاده و یا افزایش فشار شکمی تشدید می یابد و در وضعیت خوابیده از بین میرود ( در صورتیکه تورم عروق در وضعیت خوابیده از بین نرفت، بایستی به نوع ثانویه آن شک کرد ).

- ورم ها و برامدگی های داخل کیسه بیضه که البته دردناک نیستند.

- رگ های بزرگ شده و پیچ خورده در کیسه بیضه

- درد در ناحیه کیسه بیضه که امکان دارد با نشستن، پاشدن و دیگر کشش های فیزیکی افزایش یافته، در روز شدیدتر شود و زمانی که به پشت دراز می کشید بهتر شود.

- بزرگی بیضه ها

- عدم تقارن بیضه ها

- درد بیضه

- کاهش تعداد اسپرم ها

- توده یا گره ای داخل بیضه که درد ندارد.

- دردی که بعد از فعالیت های شدید بدتر میشود .

- دردی که با گرمای هوا تشدید میشود .

روش تشخیص بیماری واریکوسل

معمولاً پزشک واریکوسل را پس از معاینه ی فیزیکی تشخیص میدهد . در وضعیت درازکش همیشه نمی توان واریکوسل را حس کرد یا مشاهده کرد. بدین ترتیب پزشک در وضعیت ایستاده و درازکش بیضه های شما را معاینه میکند . امکان دارد پزشک بر روی شما سونوگرافی بیضه انجام بدهد. این شیوه کمک میکند تا پزشک وضعیت رگ های موجود در بیضه تان را معاینه کند و عکس دقیق تری از وضعیت تان داشته باشد. زمانی که بیماری تشخیص داده میشود ، پزشک باتوجه به اندازه ی  توده ی بیضه تان، وضعیت تان را از ۱ تا ۳ گروه بندی میکند . درجه ی ۱ خفیف تر و درجه ی ۳ حادترین است. اندازه ی توده الزاما روند کلی درمان را مشخص نمی کند، برای این که امکان دارد شما احتیاج به درمان نداشته باشید. ضرورت و شیوه های درمان بر مبنای میزان ناراحتی یا ناباروری شماست.

چه طور می توان از پیدایش این بیماری پیش‌گیری کرد؟

- از مصرف غذاهای سودازا خودداری کرده و از پوشیدن لباس های تنگ پرهیز کنید.

- درصورتی که دارای واریکوسل خفیف هستید نیز برای پیش‌گیری از بدتر شدن وضعتان، سرپا نباید بیاستید. کارهای ایستادنی نباید انجام دهید، سماق ، آش سماق ، سرکه و شیره زیاد بخورید.

- درصورتی که دچار یبوست هستید آن را با استفاده از خاکشیر و آب گرم درمان کنید.

درمان بیماری واریکوسل 

ده درصد مردان بعد از سن بلوغ، درجاتی از واریکوسل دارند، ولی همه ی  آنها نیاز به درمان ندارند. درصورتی که واریکوسل برای فرد، عوارضی به وجود آورد ، لازم است درمان انجام شود در غیر این صورت نیاز به درمان نیست. (مطلب پیشنهادی: بهترین ورزش‌ها برای واریکوسل)

تنها راه درمان مؤثر واریکوسل همراه با عوارض، جراحی است

روشهای جراحی: 

- شیوه استاندارد طلایی جراحی واریکوسل شیوه اینگوینال میکروسکوپیک میباشد که با برش کوچک پائین شکم، نزدیک خارج ریشه آلت و بالای بیضه و با کمک میکروسکوپ انجام میشود . فواید این شیوه حفظ  سرخرگ و عروق لنفاوی و عصب میباشد و میزان عود هم کم تر است.

- شیوه جراحی اینگوینال که تقریبا مثل شیوه نخست است ولی بدون میکروسکوپ انجام میشود و بدین ترتیب عارضه های آن بیش تر است.

- شیوه جراحی رتروپریتوان که با برشی بالاتر از روش قبلی انجام میشود .

- شیوه جراحی با لاپاروسکوپ که با ایجاد حدود سه سوراخ در شکم و فرستادن گاز به داخل شکم برای ایجاد فضای کافی برای کار انجام میشود . ولی در این شیوه احتمال اسیب عروق بزرگ یا روده ها یا مثانه و… هر چند ناشایع وجود دارد .

- شیوه آمبولیزاسیون از راه پوست که از راه وریدهای کنار ران بصورت موضعی لخته خون خود بیمار یا کویل یا ماده های سنتتیک و مصنوعی دیگر به داخل وریدها فرستاده میشوند . این شیوه احتیاج به متخصص رادیولوژی حاذق در این زمینه و تجهیزات پیشرفته دارد.

درمان گیاهی و طب سنتی واریکوسل

تنها راه درمان مؤثر واریکوسل جراحی است، ولی بعضی درمانهای گیاهی و شیوه های طب سنتی هم برای کنترل این بیماری سفارش شده است که اما درمان صد در صد نبوده ولی در کاهش علایم و جلوگیری از تشدید بیماری جنبه حمایتی دارد.

براساس با یافته های طب سنتی دوری از استرس، خستگی، گرسنگی و رعایت یک رژیم غذایی کم سودا می تواند در درمان این بیماری موثر باشد. برای کاهش سودا باید از خوردن گوشت گاو، گوساله، پنیر کهنه و ماست ترش، غذاهای سرخ کردنی، بادنجان، چای، فلفل دلمه، عدس و فست فود پرهیز شود.

استفاده بعضی گیاهان دارویی مثل خاکشیر جوشیده شده روزانه به مدت دو الی سه ماه با کنترل یبوست فرد به کاهش فشار وارد بر عروق ناحیه لگن و کیسه بیضه و پیش‌گیری از تشدید عروق واریسی این ناحیه کمک خواهد کرد. برای استفاده این ماده گیاهی لازم است تا یک قاشق از آن را داخل یک لیوان آب قدری جوشانده و میل کنید. بعضی دمنوش های دیگر مثل گل گاو زبان و سنبل طیب هم می توانند موثر باشند. استفاده ناشتای آب پنیری که به شیوه دستی تهیه میشود هم در طب سنتی پیشنهاد شده است.

یکی دیگر از راه‌های طب سنتی واریکوسل ماساژ ناحیه بیضه و قسمت بالای آن با کمک روغن زیتون تصفیه نشده یا روغن کنجد یا مخلوطی از آن دو به آرامی و روزانه است. هرچند زالو درمانی هم برای درمان واریکوسل پیشنهاد شده ولی به علت مشکلات و عارضه های عفونی یا احتمال کم خونی قدری پر خطر بوده و بهتر است برای انجام آن نزد اشخاص غیر متخصص و یا بصورت خود درمانی خودداری شود. حجامت و باد کش هم از شیوه های دیگر پیشنهادی طب سنتی واریکوسل محسوب می شود .

باید توجه داشت که هیچ یک از این درمانهای گیاهی و طب سنتی واریکوسل جایگزین درمان پزشکی نبوده و اما استفاده از این روشها بدون مشورت با پزشک مربوطه و بدون دسترسی به اشخاص مجرب و متخصص در این زمینه توصیه نمی شود.